Proaktivno objavljivanje informacija još uvek na niskom nivou u regionu: Prvi rezultati PAR Monitora 2019/2020

Zabrinjavajući trendovi u pogledu ograničenog proaktivnog objavljivanja informacija od strane uprava u regionu koji su uočeni i u prvom PAR Monitoru 2017/18 godine nisu se značajno promenili ove godine.

I pored činjenice da su neki osnovni podaci lako dostupni u većini zemalja, retko objavljivanje otvorenih podataka, ograničena transparentnost u pogledu godišnjeg izveštavanja i budžeta, kao i slabi napori da se informacije predstave na građanima razumljiv način su još uvek rasprostranjeni.

Kao i tokom rada na PAR Monitoru 2017/18 godine, informacije koje objavljuju državni organi analizirane su na uzorku od sedam institucija i prema istim ključnim kriterijumima: potpunost, ažurnost, dostupnost, kao i prilagođenost informacija građanima. Ukupno gledano, u novom ciklusu praćenja zemlje regiona ostvarile su procentualno manji broj bodova za potpunost i ažurnost informacija – 33% u odnosu na 38% u prvom ciklusu monitoringa.

Postignut je određeni napredak u pogledu dostupnosti i predstavljanju informacija na način prilagođen građanima – zemlje su uspele da postignu 26%. U prvom ciklusu, taj procenat je iznosio 17%.

Opšte uzev, institucije koje su bile predmet praćenja u novom ciklusu proaktivno objavljuju osnovne informacije, kao što su informacije o delokrugu rada, kontakt podacima, organizacionoj strukturi, i važećim pravnim aktima. Međutim, u skoro svim zemljama, kao i u prethodnom ciklusu praćenja, informacije o budžetu, godišnjim izveštajima, ali i o dokumentima javnih politika i analizama koje su pripremili organi su u velikoj meri netransparentne. Iako postoje određena poboljšanja, posebno zabrinjava nedostatak informacija o saradnji sa civilnim društvom i drugim zainteresovanim stranama. Takođe, uprkos uspostavljanju portala otvorenih podataka širom regiona, i dalje je retkost objavljivanje skupova otvorenih podataka i predstavlja značajan izazov.

U pogledu rangiranja zemalja u odnosu na prethodni ciklus, jedini značajan pad u rezultatima ove godine se desio u Albaniji, budući da su institucije iz ovogodišnjeg uzorka bile značajno manje proaktivne u objavljivanju informacija od onih u prethodnom ciklusu. Istovremeno, posebno se ističe i nedostatak proaktivnog objavljivanja budžetskih informacija.

Srbija je i dalje među najbolje ocenjenim državama, mada sa nešto lošijim rezultatom, usled neujednačene prakse objavljivanja informacija unutar uprave. Nedostatak godišnjeg izveštavanja o radu organa uprave i dalje je jedan od ključnih problema, dok je Srbija, sa druge strane, jedina zemlja u regionu sa lako dostupnim osnovnim informacijama o budžetu organa.

Internet stranice organa u BIH ocenjene su kao koherentne i u određenoj meri prilagođene građanima, zbog čega su i ukupni rezultati bolji nego u ostatku regiona. Ključne slabosti se odnose na nedostupnost budžetskih informacija, kao i ograničenost informacija o dokumentima javnih politika, studijama i analizama.

U Severnoj Makedoniji, Vlada je preduzela značajne korake ka popravljanju postojećih ograničenja u pogledu transparentnosti i odgovornosti, koji su pretočeni u konkretne mere, što je dovelo i do nešto boljeg rezultata u odnosu na prethodni ciklus. I pored toga, potrebno je dalje raditi na proaktivnom objavljivanju budžetskih informacija i godišnjih izveštaja organa uprave, kao i informacija o saradnji sa civilnim društvom i drugim zainteresovanim stranama.

Upoređujući oba ciklusa praćenja, rezultati za Kosovo ostaju nepromenjeni, s tim što su organi iz uzorka najlošije ocenjeni kada su u pitanju objavljivanje budžetskih informacija i godišnjih izvještaja, što je karakteristika više zemalja u regionu. Treba napomenuti da je tokom perioda praćenja vlada pretrpela značajne organizacione promene, što je dovelo do smanjenog broja ministarstava (sa 21 na 15) i velikim restrukturiranjem u pogledu njihovih nadležnosti.

Konačno, ovogodišnjim praćenjem rezultati Crne Gore su donekle poboljšani, ali bez značajnjeg napretka. Između ostalog, ovog puta je utvrđeno da organi pružaju manje potpune i manje ažurne informacije o delokrugu rada, ali bolje predstavljaju svoje organizacione strukture.

Za više informacija posetite www.par-monitor.org